Havacılıkla ilgisi olan olmayan herkes hayatında bir kere dahi olsa karakutu kelimesini duymuştur. Karakutular uçaklarımızın hayati parçasından sayılmazlar fakat olası bir kaza sırasında aranan ilk şey olurlar. Peki nedir bunları bu kadar önemli kılan?
Öncelikle şunu izah etmeliyiz ki toplum arasında karakutu olarak bildiğimiz cihazlar aslında Uçuş Veri Kayıt Cihazıdır (Flight Data Recorder). Bir ticari yolcu uçağında 2 adet karakutu bulunur. Bunlardan birisi uçuş esnasındaki verileri,diğeri ise kaptan pilot ve yardımcı pilotun seslerini kaydetmeye yarar.
Karakutu Özellikleri:
Karakutular ilk başlarda kutular kanatların birleşme noktasına yakın bir yere konuluyorlardı fakat bu iyi bir seçim değildi. Çünkü bu bölge uçağın en ağır kısımlarından olduğundan olası bir kaza anında ağır kısımlar karakutular üzerine düşüp onlara zarar verebiliyordu. Sonraları kutular uçağın kuyruk kısmına konmaya başlandı bu yer kutuların uçağın enkazından uzağa düşmesini sağlamaktadır.
Karakutular söylendiği gibi siyah renk değillerdir. Renkleri kırmızı ile turuncu arasında değişmektedir. Nedeni ise uçak enkazında kolay fark edilebilmesi içindir. En ve boy uzunlukları ortalama 25cm derinlik 12-13cm kutuların et kalınlıkları 6-7mm arasındadır. Ayrıca kutular ısıya ve yangına karşı tedbirli olmak amacıyla plastik çevrili sıvı köpük ile doldurulmuştur.Paslanmaz çelikten yapılmıştır.
Bütün uçaklarda karakutu bulunması 1991 e kadar zorunlu değildi sadece yolcu sayısı belli kişiyi aşan uçaklarda bulunmak şartı vardı. Ancak 1991’de Los Angeles Uluslararası Havalimanında (LAX) bir Boeing 737’nin Cessenaya çarpması sonucu irili ufaklı bütün uçakların Uçuş Veri Kayıt Cihazı ile Kokpit Ses Kayıt Cihazı kanuni zorunluluk haline getirildi.
Uçuş Veri Kayıt Cihazı uçuşun tamamını kayıt altına alırken Kokpit Ses Kayıt Cihazı uçuşun son 45 dakikasını kaydeder. 45 dk sınırdır aşılması halinde verilerin 45 dk ile güncellemesi anlamına gelir overwrite yani üstüne yazma söz konusudur.
Uçuş Kayıt Cihazı uçakla ilgili tüm kodlanmış parametreleri yani kayıt cihazına kaydetme emri verilen parametreleri kayıt eder.
Karakutuların Önemi:
Karakutular uçağın herhangi bir kazaya karışması durumunda kazanın neden olduğu sebepleri incelemeler sonucu bulmamızı sağlar. Bir nevi karakutular bilir kişilerin gözüdür ve çok önemli bir rolu vardır. 1974 de Türk Hava Yollarına ait McDonald Douglas yapımı DC-10 Paris Orly Havalimanından kalktıktan bir süre sonra Paris açıklarında bir köye çakılmıştır ve kazanın neden meydana geldiği karakutular sayesinde tespit edilmiştir. Bu kazada karakutuların etkisi çok büyüktü nedeni çakılmanın saatte 900 km den daha yüksek bir hızla olmasıydı neticesinde geriye araştırma yapılabilecek elverişli bir uçak enkazı olmamasıydı
Karakutular sağlam tasarlanmışlardır. 3400G kuvvetine ve 1000 derecenin üstündeki sıcaklığa bile dayanabilirler. Karakutular genel olarak hava hızını, motor güçlerini (her motorunkini ayrı ayrı) ivmeyi, hava basıncını, dümen verisini, lateral ivmeyi, otopilotu, yer hızını, lateral kontrol verisini, dış ortam sıcaklığı gibi verileri kaydeder.
Uçakların denize çakılması karakutuların bulunması açısından zamana karşı yarış anlamını taşır. Karakutular kendi bulundukları konumları buldurabilmek için sinyal gönderirler ve bunu üzerlerine bağlı olan bataryadan yaparlar. Pil 30 gün boyunca sinyal yayar 30 günün sonunda pili bittiğinden sinyal kesilir bundan sonraki arama ekiplerinin işi samanlıkta iğne aramaya benzer.
Son olarak denizde bulunmuş bir karakutu çıkarıldıktan sonra suda muhafaza edilir. Bunun nedeni deniz suyunun tuzlu olmasıdır tuzlu suda beklemiş bir karakutu havayla temas ederse oksitlenir bu durumda veriler sağlıklı bir şekilde alınamayabilir.
Yazımızı okuduğunuz için teşekkür ederiz. Eğer daha fazla bu tarzda yazılar istiyorsanız MÜHENDİS OL Ailesi olarak yorum kısmında görüşlerinizi bekliyoruz…
