Vecihi HÜRKUŞ

vecihi-hurkus_9548

Türkiye Cumhuriyetinin ilk savaş ve sivil pilotu ve ilk uçak tasarımcısıdır. 1.Dünya Savaşı’nda pilot olarak katıldı. Savaşdayken Rus uçağını düşürür ve uçak düşüren ilk pilot olur. Daha sonra ruslara esir düşen Vecihi tutulan Nargin adasından yüzerek Bakü’ye kaçtı.Bakü’den de yürüyerek Erzurum’a geldi.1918’de bir av uçağı tasarladı. Lakin Mondrosdan sonra tasarıyı gerçekleştiremedi.
Kurtuluş Savaş’ında İnönü ve Sakarya savaşları sırasında önemli başarılar gösteren Vecihi BMM tarafından üç kez madalya ile ödüllendirildi.Hatta kırmızı şeritli madalyaya layık görülmüştür.1923’de ilk uçağını yapan Vecihi 1925’de uçağını uçurdu. Ancak izinsiz uçurduğu için ceza verildi. 1930 yılında Kadıköy’de ilk Türk sivil uçağını Vecihi 14 yaptı.Türk Tayyare Cemiyeti’ni kurmuştur. 1932 yılında Türk Havacılık okulunu açan Hürküş, burada birçok pilot yetiştirmiştir. 1954 yılında kurulan ilk Türk Sivil Havayolları şirketinin kurucusu Hürkuş’tur.

Vecihi Hürkuş, 1931 yılında, TTaC (Türk Tayyare Cemiyeti) yararına Türkiye turu yaptı.

Birinci Tur (02.09.1931): Ankara, Kızılcahamam, Gerede, Bolu, Ereğli, Zonguldak, Cide, Sinop, Samsun, Trabzon, Of, Rize, Gümüşhane, Bayburt, Suşehri, Zara, Hafik, Sivas, Şarkışla, Akdağmadeni, Sorgun, Yozgat, Sungurlu, Kalecik, Ankara.

İkinci Tur (09.11.1931) : Ankara, Gölbaşı, Bağla, Şereflikoçhisar, Aksaray, Konya, Beyşehir, Seydişehir, Alanya, Manavgat, Antalya, Fethiye, Köyceğiz, Muğla, Göktepe, Kale, Tavas, Karacasu, Babadağ, Denizli, Çal, Çivril, Karahallı, Ulubey, Uşak, Kütahya, Eskişehir, Çukurhisar, İnönü, Bozüyük, Karaköy, Söğüt, Geyve, Adapazarı, İzmit, İstanbul.

1932’de Vecihi Sivil Tayyare Mektebi isimli ilk Türk Sivil Havacılık Okulu’nu açmıştır. Okulda ilk Türk kadın pilotu olan Bedriye Gökmen ile birlikte 12 pilot yetiştirmiştir. İstanbul Kalamış-Kadıköy’de Türkiye’nin ilk sivil uçağı VECİHİ XIV, ilk eğitim ve spor uçağı VECİHİ XV, 160 beygirlik Mercedes uçak motorlu deniz kızağı VECİHİ SK-X üretilmiştir. Nuri Demirağ, bir tayyare yapımı için 5000 TL vermiş, böylece 1933’te Vecihi Hürkuş tarafından NURİ BEY adı verilen VECİHİ XVI kabin uçağı yapılmıştır. Vecihi Bey zor koşullarda eğitim yaparken bazı kurumların, örneğin TEKEL İdaresi’nin ve Türkiye İş Bankası’nın reklamlarını yapmış, bazı vatansever yetkili kuruluşların da yardımları oldu.

1937 yılında Türk Hava Kurumu, Hürkuş’u mühendislik eğitimi alması için, Almanya’daki mühendislik okula gönderdi. 1939 yılında mezun olarak ülkesine dönen Vecihi Hürkuş’a iki yılda mühendis olunmasının imkânsızlığı gerekçesiyle uçak mühedisi ruhsatı verilmedi.

1954 yılında ilk sivil havayolu şirketi olan Hürkuş Hava Yolları’nı kurmuştur ancak; kazalar, kaçırılmalar ve sabotajlar gibi sebeblerle şirket uçuştan men edilmiştir.

Ömrünün son günlerinde oldukça sıkıntı çeken Hürkuş vatana hizmetinden dolayı bağlanan maaşı hacizlik durumdayken, Türk havacılık tarihinin en üretken ve girişimci kişilerinden olan Vecihi Hürkuş, Ankara’da 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesi’nde vefat etmiştir.

 

Yazı gezinmesi